Özet
Giriş: Kan transfüzyonu süreçlerinin ve istenmeyen reaksiyonların sistematik gözetimi olan hemovijilans, transfüzyon uygulamalarının güvenliğini ve etkinliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu çalışma, iyileştirme alanlarını belirlemek için Acıbadem Eskişehir Hastanesi’ndeki hemovijilans uygulamalarının etkinliğini değerlendirmektedir.
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Acıbadem Eskişehir Hastanesi’nde hasta güvenliğini artırmak, kaynak kullanımını optimize etmek ve genel transfüzyon uygulamalarını iyileştirmek için hemovijilans verilerini analiz etmektir.
Yöntem: Bu retrospektif dosya incelemesi 2023’e ait aylık hemovijilans raporlarını analiz etti. Veriler uyumluluk oranları, dokümantasyon hataları, kan bileşeni kullanımı ve transfüzyon reaksiyonları hakkında toplandı. Uyumluluk oranlarını, hata sıklıklarını ve transfüzyon reaksiyonlarının sıklığını özetlemek için tanımlayıcı istatistikler kullanıldı.
Sonuçlar: Toplam 2999 transfüzyon incelendi. Tüm transfüzyonlar için Kan Bileşeni İstek Formu dolduruldu ve %100 uyum oranına ulaşıldı. Kan Bileşeni Transferi ve Transfüzyon Takip Formu %89,6 uyum oranına sahipti. En sık yapılan hata, servise varış sıcaklığının belirtilmemesiydi, en az yapılan hata ise istek tarihinin belirtilmemesiydi. Eritrosit süspansiyonu, 2284 ünite ile en sık uygulanan kan bileşeniydi. Sekiz transfüzyon reaksiyonu bildirildi, en sık görüleni “Hafif alerjik reaksiyon”du.
Sonuç: Çalışma, transfüzyon uygulamalarını iyileştirmek için eksiksiz dokümantasyon ve sürekli izlemenin önemini vurgulamaktadır. Dokümantasyon hatalarını ele almak ve transfüzyon reaksiyonlarını azaltmak için gelişmiş eğitim ve hedefli müdahalelere ihtiyaç vardır. Hemovijilans verilerinden etkili bir şekilde yararlanmak, hasta güvenliğini ve transfüzyon uygulamalarının genel kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.
Anahtar Kelimeler: Hemovijilans, hemşirelik uygulaması, kan transfüzyonu, advers reaksiyonlar, hasta güvenliği, uyum, dokümantasyon hataları, transfüzyon reaksiyonları.
Utilisation of Haemovigilance Data: Insights and Implications for Haemovigilance Nursing Practice
Abstract:
Background: Hemovigilance, the systematic surveillance of blood transfusion processes and adverse reactions, is critical for ensuring the safety and effectiveness of transfusion practices. This study evaluates the effectiveness of hemovigilance practices at Acibadem Eskisehir Hospital to identify areas for improvement.
Purpose: The purpose of this study is to analyze hemovigilance data to enhance patient safety, optimize resource utilization, and improve overall transfusion practices at Acibadem Eskisehir Hospital.
Methods: This retrospective file review analyzed monthly hemovigilance reports for 2023. Data were collected on compliance rates, documentation errors, blood component utilization, and transfusion reactions. Descriptive statistics were used to summarize compliance rates, error frequencies, and the incidence of transfusion reactions.
Results: A total of 2999 transfusions were reviewed. The Blood Component Request Form was completed for all transfusions, achieving a 100% compliance rate. The Blood Component Transfer and Transfusion Follow-up Form had a compliance rate of 89.6%. The most frequent error was not specifying the temperature of arrival at the service, while the least frequent error was not specifying the request date. Erythrocyte suspension was the most frequently administered blood component, with 2284 units. Eight transfusion reactions were reported, with “Mild allergic reaction” being the most common.
Conclusion: The study highlights the importance of complete documentation and continuous monitoring to improve transfusion practices. Enhanced training and targeted interventions are needed to address documentation errors and reduce transfusion reactions. Leveraging hemovigilance data effectively can significantly improve patient safety and the overall quality of transfusion practices.
Keywords: Hemovigilance, nursing practice, blood transfusion, adverse reactions, patient safety, compliance, documentation errors, transfusion reactions.
Giriş
Hemovijilans, bağış aşamasından başlayıp tüm transfüzyon süreci boyunca uzanan, kan transfüzyonlarının güvenliğini arttırmayı amaçlayan sistematik bir süreçtir. Hem bağış hem de transfüzyon aşamalarında meydana gelen olumsuz olay ve reaksiyonların izlenmesini ve takip edilmesini içerir; genel amacı bunların ortaya çıkmasını ve tekrarını önlemektir. (1) Temel olarak hemovijilans, kan ürünlerinin terapötik kullanımıyla ilişkili beklenmeyen veya istenmeyen etkilere ilişkin bilgilerin toplanmasını ve değerlendirilmesini gerektirir. Temel amacı riskleri önlemek ve azaltmak olan, tüm transfüzyon zincirini kapsayan bir dizi izleme prosedürünü kapsar. Olumsuz reaksiyonların, özellikle de yanlış kan bileşenlerinin transfüzyonu gibi insan hatalarından kaynaklananların azaltılması, önemli bir odak noktasıdır.
Hemovijilans hemşireliği, transfüzyona karar verme sürecinde ve sonrasında sürecin izlenmesinde yer alan tüm uygulamaları kapsar. Türkiye’de hemovijilansla ilgili ilk çalışmalar 2004 yılında başlamış ve Sağlık Bakanlığı tarafından 2012-2014 yılları arasında yürütülen “Türkiye Kan Temini Sisteminin Güçlendirilmesi Teknik Destek Projesi” kapsamında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Önemli bir dönüm noktası, hemovijilans hemşirelerinin rollerini, sorumluluklarını ve yetkilerini tanımlayan Ulusal Hemovijilans Kılavuzunun 2016 yılında yayınlanmasıdır. Hemovijilans hemşireliğinin daha da geliştirilmesi ve profesyonelleşmesi, sürekli araştırma çabalarını ve literatüre katkıları gerektirmektedir. Acıbadem Sağlık Grubu’nda Hemovijilans Hemşireliği, 2016 yılında yayınlanan Ulusal Hemovijilans Kılavuzu’nda belirtilen ve 2017 yılında uygulamaya konulan rehberler doğrultusunda 2016 yılında başlamıştır. Hemovijilans hemşireliği transfüzyon reaksiyonlarını azaltmada en etkili önlem olarak öne çıkmaktadır. Tüm transfüzyonların kapsamlı bir şekilde izlenmesini, süreçlerin denetlenmesini ve klinik hemşirelerine gerekli hatırlatma eğitimlerinin verilmesini içerir. Hemovijilans hemşireleri transfüzyon sürecindeki tüm adımları tam olarak anlamalı ve hemovijilans ilkeleri konusunda güncel kalmalıdır. Etkili hemovijilans hemşireliği uygulamalarına sahip hastaneler, transfüzyon güvenliğinde önemli gelişmelere tanık olmuştur.
Uluslararası Hemovijilans Ağı (The International Hemovigilance Network (IHN), hemovijilansı, beklenmedik veya istenmeyen etkiler hakkında bilgi toplamak ve değerlendirmek amacıyla, kan alımından alıcının izlenmesine kadar tüm transfüzyon zincirini kapsayan bir dizi gözetim prosedürü olarak tanımlamaktadır. Hemovijilansın temel konsepti, transfüzyon zincirinin tüm aşamalarının izlenmesinde ve potansiyel etkilerin belgelenmesinde yatmaktadır; öncelikli olarak transfüzyon zincirinin güvenliğinin arttırılmasına ve kalitesinin iyileştirilmesine odaklanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre hemovijilansın amacı, verici ve alıcıların güvenliğini korumak, transfüzyona uygunluğunu sağlamak ve düzeltici ve önleyici faaliyetlerle transfüzyon zincirinin kalitesini iyileştirerek israfı azaltmaktır. 1990’ların başında HIV ile kontamine olmuş kan skandallarına yanıt olarak, Avrupa ve Asya’da kan nakli için özel olarak yapılandırılmış ulusal gözetim sistemleri geliştirildi.
Hastane düzeyinde, hemovijilans sisteminin organizasyonu, transfüzyonlarla ilgili hata ve olayların etkili bir şekilde raporlanmasını ve yönetilmesini sağlamak için birkaç temel bileşeni içerir:
Transfüzyon Merkezi Hemovijilans Birimi (TM-HVB): Bu birim, transfüzyonlarla ilgili hata ve olay raporlarının alınmasında odak noktası görevi görür. Transfüzyonla ilgili görev ve sorumlulukları olan personel olayları bu birime bildirebilir.
Hemovijilans Koordinatörü (HVK): Koordinatör, hastane içindeki hemovijilans sisteminin genel işleyişini denetler. Farklı departmanlar arasındaki iletişimi koordine etmekten ve hemovijilans protokollerine uyumu sağlamaktan sorumludurlar.
Hemovijilans Hemşiresi (HVH): Hemovijilans konusunda uzmanlaşmış hemşireler, transfüzyon prosedürlerinin izlenmesinde, olası sorunların belirlenmesinde ve olayların Hemovijilans Birimi’ne bildirilmesinde önemli bir rol oynar. Ayrıca klinik personele hemovijilans uygulamaları konusunda eğitim ve destek sağlayabilirler.
Hemovijilans Klinik Müdürü (HVKS): Bu rol, rapor edilen olayların analizi, düzeltici önlemlerin uygulanması ve transfüzyon güvenliği protokollerinin sürekli iyileştirilmesi dahil olmak üzere hemovijilansın klinik yönlerinin yönetilmesini içerir.
Hastane Transfüzyon Komitesi (HTK): Bu komite, hastanedeki transfüzyonla ilgili tüm faaliyetlerin gözetiminden sorumludur. Mevzuat gerekliliklerine uygunluğu sağlar, bildirilen olayları inceler ve herhangi bir sorun veya endişeyi gidermek için Hemovijilans Birimi ile işbirliği yapar.
Kamu, özel veya üniversiteye bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarında bu bileşenlerin varlığı, hemovijilansa yönelik yapılandırılmış ve koordineli bir yaklaşım sağlayarak, transfüzyonla ilişkili olayların zamanında raporlanmasını, analiz edilmesini ve çözümlenmesini kolaylaştırır. (4)
Hemovijilans Hemşiresinin (HVH) Rolü
Sağlık bakım ortamlarında kan transfüzyonlarının güvenliğini ve etkinliğini sağlamada çok önemlidir. İşte sorumluluklarının ve niteliklerinin bir dökümü:
Transfüzyon Reaksiyonlarının Azaltılması: Hemovijilans hemşireliği, transfüzyon reaksiyonlarını en aza indirmede en etkili uygulama olarak kabul edilmektedir. HVH, tüm transfüzyonları titizlikle izler, prosedürleri denetler ve klinik hemşireleri için gerekli hatırlatma eğitimlerini yürütür. Kan transfüzyonunun tüm yönlerindeki uzmanlıkları ve hemovijilans ilkelerine ilişkin mevcut bilgileri, bu rolde başarı için çok önemlidir. Hemovijilans hemşireliğinin etkili bir şekilde uygulandığı hastaneler, transfüzyon güvenliğinde önemli gelişmelere tanık oldu.
Kan Transfüzyon Sürecinin Karmaşıklığı: Kan transfüzyonu, uygun yönetim ve izleme gerektiren karmaşık ve çok adımlı bir süreçtir. Hemovijilans hemşireliği, prosedürlerin titizlikle yönetilmesi ve izlenmesi yoluyla transfüzyon güvenliğine önemli ölçüde katkıda bulunur.
Personel Gereksinimi: 7500 ünite/yıl ve üzeri transfüzyon yapan hastanelerde en az bir HVH istihdam edilmektedir. Bu sayı, daha yüksek transfüzyon oranlarıyla orantılı olarak artar. Örneğin, 10.000 ünite/yıl transfüzyon yapan hastaneler en az iki HVH’ye ihtiyaç duyacaktır. Bu hemşireler yalnızca hemovijilans görevlerine adanmıştır ve idari vardiyalar veya klinik/laboratuvar hizmetleri gibi ek sorumluluklara sahip değildirler.
Raporlama ve Koordinasyon: HVH, Hemovijilans Koordinatörüne rapor verir ve Transfüzyon Komitesinin doğal üyesi olarak görev yapar. Transfüzyonla ilgili süreçlere uyumu denetlerler ve belirlenmiş protokol ve standartlara uyulmasını sağlarlar.
Transfüzyon Uygulamalarına Katkı: Kan transfüzyonu adımları ve hemovijilans prensipleri konusunda kapsamlı bilgiye sahip olan HVH’ler, transfüzyon uygulamalarının başarısına önemli katkı sağlar. Dikkatli olmaları, transfüzyon hatalarının önlenmesine yardımcı olur ve reaksiyonların erken teşhis ve tedavisini mümkün kılar, böylece transfüzyona bağlı mortalite ve morbiditeyi azaltır.
Hemovijilans Hemşiresi dikkatli izleme, eğitim ve protokollere bağlılık yoluyla kan transfüzyonlarının bütünlüğünü ve güvenliğini korumada, sonuçta hasta sonuçlarını iyileştirmede ve transfüzyonlarla ilişkili olumsuz olayları azaltmada hayati bir rol oynar.
Hemovijilans Hemşiresinin görevleri, transfüzyonların güvenli ve etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamayı amaçlayan çeşitli kritik sorumlulukları kapsar:
Hemovijilans Hemşiresi, sağlık tesisi içindeki transfüzyon uygulamalarının kalitesini ve güvenliğini sağlamak için ek sorumluluklar üstlenir.
Transfüzyon İzlemenin Doğrulanması: Hemşire, Transfüzyon İzleme Formu’nu kullanarak hastanedeki tüm transfüzyonların uygun şekilde izlendiğini doğrular.
Advers Olayların İncelenmesi ve Bildirilmesi: Gönderilen formların doğru ve tam olarak doldurulduğunu kontrol ederler ve transfüzyon sırasında gözlemlenen advers olay veya reaksiyonları derhal Hemovijilans Koordinatörüne bildirirler.
Düzeltici Önlemlerin Uygulanması: Olumsuz olayların meydana geldiği durumlarda hemşire, önleyici tedbirlerin ilgili klinik birim tarafından ivedilikle uygulanmasını sağlar. Bu olayların kayıtlarını ve dokümantasyonunu titizlikle tutarlar ve alınan önlemler konusunda Hemovijilans Koordinatörünü bilgilendirirler.
Transfüzyonların Değerlendirilmesi: Hemşire, belirlenen formu kullanarak transfüzyonları değerlendirir ve tespit edilen uygunsuzlukları Hemovijilans Koordinatörüne bildirmek için hemovijilans klinik sorumlusu ile iletişime geçer. Önceki gün kan nakli yapılan hastaların bir listesini alıyorlar ve süreci ilk elden gözlemlemek için koğuşlarda kan naklini yapan hemşireye eşlik ediyorlar.
Transfüzyon Reaksiyonlarının Yönetimi: Hemşire, transfüzyon reaksiyonu bildirimlerinin uygun şekilde yapılmasını sağlar. Reaksiyon durumunda derhal uygulamayı yapan hemşireyle iletişime geçerek gerekli formları (Transfüzyonla İlişkili Advers Reaksiyon Araştırma ve Tedavi Formu gibi) doldurur ve Hemovijilans Koordinatörüne bilgi verirler. Ayrıca reaksiyonu tanımlamak ve doğrulamak için hastanın birinci basamak doktoruyla irtibat kurarlar ve ardından doğruluğu açısından Hemovijilans Koordinatörü ile değerlendirirler. Son olarak belgelenen reaksiyonları Sağlık Bakanlığı KHBYS’ye (Sağlık Hizmetleri Yetkilendirme Sistemi) sunarlar.
Transfüzyon Uygulamalarının Denetlenmesi: Kliniklerdeki transfüzyon uygulamalarının “Transfüzyon Kontrol Formu” kullanılarak aylık rastgele denetimi yapılarak protokol ve standartlara uyulması sağlanır.
Uygunluk Kontrolleri ve Düzeltici Faaliyetler: Kan ve kan ürünlerinin sipariş ve verilmesinde prosedürlere uyulup uyulmadığını “Transfüzyon Takip Formu” aracılığıyla kontrol eder, eksiklikleri tespit eder. Eksikliklerin giderilmesi için gerekli tedbirleri alır.
Transfüzyon Kurulu Toplantılarına Katılım: Transfüzyon Kurulunun doğal üyesi olarak görev yapar, toplantılara katılır ve ilgili faaliyetler hakkında kurula bilgi verir. Aylık transfüzyon takip verilerini analiz eder ve bulgularını Transfüzyon Kurulu toplantılarında sunar.
Uygunsuzlukların Bildirilmesi ve Düzeltici Faaliyetlerin Başlatılması : Uygunsuzlukları Transfüzyon Kuruluna bildirir ve ilgili birim tarafından düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar. Bu tür eylemlerin kayıtlarını tutar.
Yetkinlik Değerlendirmesi ve Eğitimi: Kan ve kan bileşenlerinin kullanımı konusunda eğitim almış bireylerin yeterliliklerini değerlendirmek için gelişim hemşiresi/klinik hemşiresi eğitimcisi ile işbirliği yapar. Kan bankacılığı ve transfüzyon tıbbı ile ilgili konularda sorumlu transfüzyon merkezi teknisyeni ve hemovijilans koordinatörü ile işbirliği içinde periyodik eğitim oturumları düzenler.
Kişisel Gelişim ve Uyum: Kişisel gelişime yönelik planlı eğitimlere katılarak kurum bünyesinde kalite yönetim sistemi şartlarına uygunluğu sağlar. Standartları korumak ve iyileştirme alanlarını belirlemek için denetimlerde aktif rol alır.
Bu görevler aracılığıyla Hemovijilans Hemşiresi, sağlık tesisinde transfüzyon uygulamalarının yüksek standartlarının korunmasına, sürekli iyileştirmeye ve personel gelişimine katkıda bulunur.
Bu görevler aracılığıyla Hemovijilans Hemşiresi, hastanedeki transfüzyon uygulamalarının bütünlüğünü ve güvenliğini korumada önemli bir rol oynar; sürekli iyileştirme ve hasta güvenliği için herhangi bir olumsuz olayın derhal ele alınmasını, belgelenmesini ve rapor edilmesini sağlar.
Amaç:
Bu çalışmanın amacı hemovijilans uygulamalarının etkinliğini değerlendirmek ve Acıbadem Eskişehir Hastanesi’ndeki kan transfüzyon süreçlerinde iyileştirme alanlarını belirlemektir. Çalışma, hemovijilans verilerini analiz ederek hasta güvenliğini artırmayı, kaynak kullanımını optimize etmeyi ve genel transfüzyon uygulamalarını iyileştirmeyi amaçlamaktadır.
Çalışma Sorusu:
- Acıbadem Eskişehir Hastanesi’nde kan transfüzyonu dokümantasyonunun uyum oranı nedir?
- Kan Bileşeni Transferi ve Transfüzyon Takip Formu ile ilgili yaygın hatalar nelerdir?
- 2023 yılında bildirilen transfüzyon reaksiyonlarının sıklığı ve niteliği nedir?
Yöntem:
Bu çalışma retrospektif bir dosya incelemesi olarak yürütüldü. Veriler, Acıbadem Eskişehir Hastanesi’ndeki hemovijilans hemşiresinin 2023 yılı için aylık raporlarından toplandı. Analiz birkaç temel alana odaklandı.
Uygunluk Oranları: Çalışmada Kan Bileşeni Talep Formu ve Kan Bileşeni Transferi ve Transfüzyon Takip Formunun tamamlanma oranları incelendi.
Hata Analizi: Dokümantasyon sürecindeki hatalar tanımlandı ve sıklıklarına ve niteliklerine göre kategorilere ayrıldı.
Kan Bileşeni Kullanımı: Yıl boyunca verilen kan bileşenlerinin türleri ve miktarları analiz edildi.
Transfüzyon Reaksiyonları: Transfüzyon reaksiyonlarının sıklığı ve niteliği belgelendi ve incelendi.
Veriler, uyumluluk oranlarını, hata sıklıklarını ve transfüzyon reaksiyonlarının sıklığını özetlemek için tanımlayıcı istatistikler kullanılarak analiz edildi. Bulgular, hemovigilans uygulamalarındaki kalıpları ve iyileştirme alanlarını belirlemek için kullanıldı. Çalışmanın yapılması için kurum izni alındı.
Bulgular
Tablo 1. 2023 Yılı Hemovijilans Aylık Analizleri
2023 yılı hemovijilans aylık analizleri incelendiğinde Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon Takip Formu’nun eksik doldurulma oranının %89,6 (n:312) olduğu görülmüştür (Tablo 1).
Tablo 2. 2022-2023 Yılı Aylık Transfüzyon Sayılarına Göre Bulgu Uygunluk Oranları
2022-2023 yılı aylık transfüzyon sayılarına göre bulgu uygunluk oranları incelendiğinde 2022 yılında en yüksek uyum oranının Nisan ayında %84,1 (n:49), ikinci olarak Şubat ayında %83,0 (n:47), üçüncü olarak ta Mart ayında %81,9 (n:60) olduğu görülürken, 2023 yılında en yüksek uyum oranının Eylül ayında 91,1 (n:21), ikinci olarak %90,6 (n:28), üçüncü olarak Ekim ayında %88,8 (n:36) olduğu görülmüştür (Tablo 2).
Tablo 3. 2023 Yılı arasında Uygulanan Kan Bileşeni Türleri Sayıları
2023 yılı aylık olarak verilen kan bileşeni türleri ve miktarları incelendiğinde; eritrosit süspansiyonunun en fazla Ocak ayında 251 ünite, ikinci olarak Mart ayında 223 ünite ve üçüncü olarak Nisan ayında 203 ünite uygulandığı görülmüştür. Havuzlanmış trombosit süspansiyonunun (Dörtlü) en fazla Ekim ayında 70 ünite, ikinci olarak Eylül ayında 63 ünite ve üçüncü olarak Kasım ayında 62 ünite uygulandığı görülmüştür. Taze donmuş plazmanın en fazla Ekim ayında 60 ünite, ikinci olarak Aralık ayında 48 ünite ve üçüncü olarak Şubat ayında 47 ünite uygulandığı görülmüştür. A PLT’nin en fazla Ocak ayında 8 ünite uygulandığı görülürken, Kriyoprepisitat Kasım 7 ünite olduğu görülmüştür (Tablo3).
Tablo 4. 2023 Yılı Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu Bölüm Bazlı Hata Sayıları
“Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu” bölümlerin yaptığı hataların detay tablosudur. 2023 yılında Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu’ nda en çok eksik bırakılan konu başlığının servise geliş ısısının belirtilmediği, en az eksik bırakılan konu başlığının istem tarihinin belirtilmediği görüldü. Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu’ nda en çok eksik bırakan Anestezi bölümü, en az eksik bırakan NICU bölümü olduğu görüldü. Aşağıdaki grafikte bölüm bazlı bulgu sayıları gösterilmektedir. (Tablo4).
Grafik 1. 2023 Yılı Kan Bileşeni Transfer ve Transfüzyon İzlem Formu Bölüm Bazlı Hata Sayıları
Tablo 5. 2023 Yılı Reaksiyon Gelişen Durumlar ve Sayıları
Tabloda, 2023 yılına ait bölüm bazlı gerçekleşen reaksiyonlar ve tanımları gösterilmiştir. Toplam 8 adet reaksiyon görüldü. En çok “Hafif alerjik reaksiyon” (5 adet), en az “Anafilaktik Reaksiyon” (1 adet) tanımının olduğu görüldü. Reaksiyonların bölüm bazlı baktığımızda, 5. Katta daha fazla olduğu görüldü. (Tablo5).
Tartışma
Acıbadem Eskişehir Hastanesi’nin 2023 yılına ait hemovijilans aylık raporlarının analizi, kan transfüzyonu uygulamaları hakkında bilgilendirici veriler sunmakta ve hemovijilans hemşireliğinde iyileştirilebilecek alanları vurgulamaktadır.
Uyumluluk Oranları ve Dokümantasyon:
2999 transfüzyondan Kan Bileşeni İstek Formu’nun tüm vakalar için eksiksiz doldurulduğunu ve %100’lük bir uyum oranına ulaşıldığını göstermektedir. Ancak, Kan Bileşeni Transferi ve Transfüzyon Takip Formu 2688 transfüzyon için doldurulmuş olup, %89,6’lık biraz daha düşük bir uyum oranını yansıtmaktadır. Bu tutarsızlık, tüm takip formlarının eksiksiz bir şekilde doldurulmasını ve böylece dokümantasyonda yüksek standartların korunmasını sağlamak için gelişmiş eğitim ve izleme ihtiyacını göstermektedir.
Aylık Uyumluluk Eğilimleri:
Uyumluluk oranları 2022’den 2023’e önemli ölçüde iyileşti. Bu yükselen eğilim, eğitim ve süreç iyileştirmelerindeki devam eden çabaların olumlu sonuçlar verdiğini göstermektedir. Uyumluluk oranlarını sürdürmek ve daha da artırmak için bu girişimlere devam etmek çok önemlidir.
Kan Bileşeni Kullanımı:
Tablo 3, eritrosit süspansiyonunun 2023 yılında dağıtılan toplam 2284 ünite ile en sık uygulanan kan bileşeni olduğunu göstermektedir. Bu yüksek kullanım, eritrosit süspansiyonunun hasta bakımındaki kritik rolünü vurgulamaktadır. Birleştirilmiş trombosit süspansiyonu (Quad), Ekim (70 ünite), Eylül (63 ünite) ve Kasım (62 ünite) aylarında en yüksek uygulamayı görmüştür ve bu, belirli klinik durumlardaki önemini yansıtmaktadır. Taze dondurulmuş plazma, Ekim (60 ünite), Aralık (48 ünite) ve Şubat (47 ünite) aylarında en sık kullanılmış olup, çeşitli klinik durumların yönetimindeki önemli rolünü vurgulamaktadır. Aferez trombositlerinin ve kriyopresipitatın daha düşük kullanımı, bunların belirli ve daha az sıklıkta klinik uygulamalarına işaret etmektedir.
Hata analizi:
Kan Bileşeni Transferi ve Transfüzyon Takip Formu ile ilişkili hataların ayrıntılı bir dökümünü tablo 4 sunulmuştur. En sık görülen hata, servise varış sıcaklığının belirtilmemesi iken, en az görülen hata talep tarihinin atlanmasıydı. Anestezi bölümünde en fazla eksiklik vardı. Yapılan çalışmalarda transfüzyonla ilişkili advers olayların izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanmasının önemi konusunda sağlık çalışanlarının sürekli eğitim ve öğretiminin gerekliliği vurgulanmıştır (11,13,14,15,16,19).
Transfüzyon Reaksiyonları:
2023’te toplam 8 transfüzyon reaksiyonunu belgeliyor ve en yaygın olanı “Hafif alerjik reaksiyon” (5 vaka). En fazla reaksiyon sayısı 5. Katta meydana geldi ve bu da reaksiyonların sıklığını azaltmak için bu alanda odaklanmış bir inceleme ve muhtemelen ek eğitim ihtiyacını gösteriyor. Bu reaksiyonların altında yatan nedenleri anlamak ve önleyici tedbirleri uygulamak, hasta güvenliğini iyileştirmek için çok önemlidir. Transfüzyon olaylarının sistematik bir şekilde incelenmesi, transfüzyon zincirinde daha önce tespit edilmemiş hataların belirlenmesini kolaylaştırabilir. Advers olayların kaydedilmesi yoluyla hataların pasif olarak bildirilmesi, gerçek hayattaki işlem hatalarının sıklığını ve kalitesini daha yakından değerlendirmek için bir araç olarak kullanılabilir ve böylece hasta güvenliğindeki iyileştirmeleri kolaylaştırabilir (17,18).
Hemovijilans Hemşireliği İçin Sonuçlar:
Veriler, hemovijilans hemşirelerinin transfüzyon uygulamalarını izleme ve iyileştirmedeki hayati rolünü vurgulamaktadır. Tam ve doğru dokümantasyonun sağlanması, uyumluluk oranlarının artırılması ve hedefli eğitim ve süreç iyileştirmeleri yoluyla hataların azaltılması temel adımlardır. Bulgular ayrıca etkili önleyici tedbirleri uygulamak için transfüzyon reaksiyonlarının sürekli izlenmesi ve analizinin önemini vurgulamaktadır. Literatür her merkeze özel hemovijilans hemşirelerinin atanmasının önemi çalışmalarda belirtilmektedir. Bu hemşireler, ulusal hemovijilans sistemleriyle doğru veri paylaşımının sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Hemşirelerin advers transfüzyon reaksiyonlarını (ATR’ler) objektif vaka temelli bir yaklaşımla tanımlaması ve anlaması sayesinde, tanısal tutarsızlıklar önemli ölçüde azaltılabilir. Hemovijilans hemşireleri bu müdahalelerin etkin bir şekilde desteklenmesinde çok önemlidir (9).
Sonuç:
Genel olarak, alınan hemovijilans verileri, uyum ve dokümantasyon uygulamalarında önemli ilerlemeler olduğunu ve iyileştirmeye ihtiyaç duyulan alanları belirlediğini ortaya koymaktadır. Bu verilerden yararlanarak, hemovijilans hemşireliği hasta güvenliğini daha da artırabilir, kaynak kullanımını optimize edebilir ve genel transfüzyon uygulamalarını iyileştirebilir. Eğitime, doğru dokümantasyona ve transfüzyon reaksiyonlarının proaktif yönetimine sürekli odaklanmak bu hedeflere ulaşmada kritik önem taşıyacaktır.
Kaynaklar;
- S, Ç, Nurten, Türkiye’de Hemovijilans Hemşireliğinde Güncel Durum (Current Status of Haemovigilance Nursing in Turkey), Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi (University of Health Sciences Journal of Nursing), Cilt 5, Sayı 1, Nisan 2023.
- Arş. Gör. K, Servet, Doç. Dr. C, Özlem, Hemovijilans ve Hemovijilans Hemşireliği (Hemovigilance and Hemovigilance Nursing), Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Kayseri, Türkiye.https://fsmeah.saglik.gov.tr/TR-639978/hemovijilans-hemsireligi.html#(Erişim Tarihi: 03/02/2024)
- Dr. U, Ramazan, Uzm. Dr. P, Nil Banu, Türkiye Kan Merkezleri Ve Transfüzyon Derneği. Hemovijilans hemşireliği 2023.
- Kan Hizmet Birimleri Yönetim Sistemi Kullanım Rehberi (KHBYS): Sağlık Bakanlığı 2019 https://guvenlikan.saglik.gov.tr/KHBYS/faces/document?p=KullanimKilavuzu.pdf.
- Ulusal Hemovijilans Rehberi; Sağlık Bakanlığı 2020.
- Ulusal Kan ve Kan Bileşenleri Hazırlama, Kullanım ve Kalite Güvencesi Rehberi; Sağlık Bakanlığı 2016. https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/Eklenti/41258/0/skshastane-seti-s-61–09082021pdf.pdf(Erişim Tarihi: 03/03/2024)
- T, Jimenez-Marco, G, Clemente-Marin, E, Girona-Llobera, M, Sedeno, J, Muncunill, A lesson to learn from Hemovigilance: The impact of nurses’ transfusion practice on mistransfusion, Fundació Banc de Sang i Teixits de les Illes Balears, Majorca, Spain, Balearic Islands Hemovigilance Division (BIHVD), Majorca, Spain, Universidad Politécnica de Valencia, Departamento de Estadística e Investigación Operativa, Valencia, Spain, T, Jimenez-Marco et al. / Transfusion and Apheresis Science 47 (2012) 49–55. Hemovigilans’tan öğrenilecek bir ders: Hemşirelerin transfüzyon uygulamalarının yanlış transfüzyon üzerindeki etkisi, Transfus Apher Bilimi, Ağustos 2012;47(1):49-55. doi: 10.1016/j.transci.2012.04.005. Epub 2012 Mayıs 28.
- Arş. Gör. KALYONCU S, Doç. Dr. CEYHAN Ö, Hemovijilans ve Hemovijilans Hemşireliği, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Kayseri, Türkiye Kabul Tarihi (Accepted): 22.08.2022.
- TUYISHIMIRE Moise, NDICUNGUYE Fabrice, Rwanda Bıomedıcal Centre Bıomedıcal Servıces Department Blood Transfusıon Dıvısıon Hemovıgılance Report 2022 The Blood Transfusıon, Dıvısıon Hemovıgılance Report 2022, This report was elaborated by Rwanda Biomedical Centre – Blood, Transfusion Division, under department of Biomedical Services Page 1 of 26. Transfüzyon Kampı Ruanda 2023: Transfüzyon tıbbı eğitiminde bilgi aktarımı ve sürdürülebilirlik konusunda yerel olarak yönlendirilen liderliğin kurulmasını amaçlayan bir eğitmen eğitimi çalıştayı, 2024 Haziran;119(6):563-571. doi: 10.1111/vox.13611. Epub 2024 29 Şub.
- Agnes Asare Bediako, Rasheed Ofosu-Poku, Andrews Adjei Druye, Safe Blood Transfusion Practices among Nurses in a Major Referral Center in Ghana, Hindawi, Advances in Hematology, Volume 2021, Article ID 6739329, 13 pages, https://doi.org/10.1155/2021/6739329
- DEMİRAĞ HHH, HİNTİSTAN S, Hemşirelerin Kan Transfüzyon Güvenliği Kapsamında Hemovijilans Sistemini Bilme ve Kullanım Durumları: Kırsal Bölge Örneği, Gümüşhane University, Division of Medical Services and Techniques, Gümüşhane, Turkey Karadeniz Teknik University, Faculty of Health Science, Department of Nursing, Trabzon, Turkey, DOI: 10.14235/bas.galenos.2020.3667, Bezmialem Science 2020;8(4):388-397.
- KOÇ A, TAYAZ E, Hemşirelik Öğrencileri ve Klinik Hemşirelerin Hemovijilans ile İlgili Bilgi Düzeylerinin Karşılaştırılması: Ölçüm Aracı Geliştirme Ön Çalışması, Ankara Yıldırım Beyazıt University, Faculty of Health Sciences, Department of Nursing, Internal Medicine Nursing, Ankara, Turkey, DOI: 10.14235/bas.galenos.2021.4548, Bezmialem Science 2022;10(3):383-91.
- Molaahmadi-Hassanabadi, F, Mehrolhassani, M.H. & Rahimisadegh, R. Investigating the quality of hemovigilance process using the first two steps of Six Sigma model: a cross-sectional study. BMC Health Serv Res 23, 1169 (2023). https://doi.org/10.1186/s12913-023-10113-6 .
- GÜN R, ÖZ S, ALTINDİŞ S, UYUTAN Y, KÖROĞLU M, ALTINDIŞ M, Hemovijilans Hemşireliği Ve Transfüzyon Güvenliğine Katkısı, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, Turk Hij Den Biyol Derg, 2019; 76(4): 405 – 414.
- Nitsche E, Dreßler J, Henschler R, Transfüzyon Reaksiyonlarının Sistematik Çalışması, İşleme Hatalarının Pasif Eş-Bildirimini Ortaya Çıkarıyor, PMID: 37576590 PMCID: PMC10422960 DOI: 10.2147/JBM.S411188.
- MF Murphy, SJ Stanworth, M. Yazer, Transfüzyon uygulaması ve güvenliği: Mevcut durum ve iyileştirme olanakları, Vox Sanguinis (2011) 100, 46–59., 2010 Yazar(lar)Vox Sanguinis, 2010 Uluslararası Kan Transfüzyon Derneği, DOI: 10.1111/j.1423-0410.2010.01366.x46.
- ÖĞCE F, Kan Transfüzyonunda Hemşirenin Dikkat Etmesi Gereken Noktalar /Important Poınts In Blood Transfusıon For Nurse. E.Ü. İzmir Atatürk Sağlık Yüksek Okulu, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 24 (1) : 101-112, 2008.
Hazırlayan: Esra İLERİ
Acıbadem Eskişehir Hastanesi
Eğitim Gelişim Hemşiresi