Onkolojide Bunları Biliyor Musunuz?

1. Kanser tanısı alan hastalar, aile üyelerinin hastalık süreci boyunca kendilerinden daha fazla kaygı yaşadığını, kaygılarının aileleri ile ilgili olduğunu belirtmişlerdir. Destekleyici aile üyeleri bu süreçte çok fazla güçlük yaşayabilirler. Yorgunluk, rol çatışması, sosyal izolasyon, sıkıntı ve bunların sonucunda immün sistem bozuklukları, fiziksel hastalıklar ve psikolojik sorunlar meydana gelebilir.

 

2. “Oncotype Dx” testi ile hastaların tümör örneklerinde kanserin tekrar etme riskini oluşturan 21 çeşit genin varlığı araştırılmaktadır. Bu test meme kanserli, östrojen/progesteron reseptörü (+), HER 2 (-) olan hastalarda yapılmaktadır. Böylelikle kemoterapiden yarar görme ve hastalığın tekrar etme riski belirlenmektedir.

 

3. 20-30 dakika müzik terapisi uygulanan kanser hastalarının ağrı skorlarında anlamlı oranda azalma olduğu, psikolojik ve fiziksel yönde yaşam kalitelerinin arttığı gözlemlenmiştir.

 

4. Asemptomatik ve ateşli nötropeni de genellikle ters izolasyon gereklidir. Hasta tek kişilik bir odaya alınmalı, sağlık profesyonelleri ve ziyaretçiler kişisel koruyucu ekipman (maske, önlük vb) kullanmalıdır.

 

5. Meme kanseri için kadınların yüksek risk grubunda olduğu ifade edilmektedir. Yapılan çalışmalara göre, sağlıklı yaşam, düzenli egzersiz, dengeli beslenme, alkol kullanmama, obeziteden kaçınma, uzun süre hormon replasman tedavisi kullanma ve meme kanserini azaltıcı bazı ilaçlar kullanma meme kanseri riskinde %50 azalma sağlamaktadır.

 

6. Yapılan randomize klinik çalışmalarda, meme kanseri tedavisinde kullanılan tamoxifen ve osteoporoz tedavisinde kullanılan raloksifen ilaçlarının östrojen pozitif meme kanseri riskinde % 50’den fazla azalma sağladığı görülmektedir.

 

7. Lenfödem riski taşıyan bireylere otururken ve uyku esnasında etkilenen ekstremiteyi elevasyona alması önerilir. Ekstremitelerin yükseltilmesi venöz stazı azaltır, venöz dönüşü destekler, arteriyal dolaşımı ve doku perfüzyonunu kolaylaştırır.

 

8. Kanser hastalarının bulantı ve kusma yönetiminde; zencefil, bergamot, nane gibi bitkiler kullanıldığında, bulantı ve kusmada azalma olduğu görülmüştür.

 

9. Tehlikeli ilaçlar (Sitotoksik ilaçlar) ile çalışırken; kemoterapi içeren ampulü kırma, toz halindeki ilacı sulandırma, ilacı flakondan enjektöre çekme, enjektörden havayı çıkarma, ilacı serum içine verme, ilaç içeren serum torbasına seti takma, serum setinin havasını çıkarma, ilaç bittikten sonra serum torbasını ya da seti çıkarma, tabletleri şişesinden, ambalajından alma, tabletleri dozlara bölme, tabletleri toz, sıvı hale getirme, kaza ile dökülme sırasında kontaminasyonla, kemoterapi alan hastanın atığı ve atıkların bulaştığı malzemelerle kontaminasyonla ve atıkları taşırken sitotoksik ilaçlara maruz kalmak söz konusudur. Bu nedenle tüm uygulamalarda kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.

 

10. Kanser ve travma sonrası gelişim kavramlarının içinde yer alan “yaşam felsefesi”nde değişim olması söz konusudur. Kişinin hayatında bir tehdit olarak algılanabilen bazı travmatik olaylar, kişide; kendisine yeni bir şans verildiği ya da canının bağışlandığı düşüncesine kapılmasına sebep olabilir. Bireyler aldıkları her nefesin değerini anladıklarını, mutluluğun onlar için artık daha kolay olduğunu ve günlük yaşamdaki problemlere daha basit baktıklarını söylemektedirler. Yüksek stres faktörünün baş göstermesi ile yakın ilişkide bulundukları insanlara daha çok vakit ayırmaları gerektiğine dair farkındalık oluşması örnek olarak verilebilir. Kişiler bu değişimler sonucu hayatlarında nelere değer verdikleri konusunda karar verirken hislerinin olumlu yönde arttığını bildirmektedirler.

 

11. Oral mukozitleri önlemede ve tedavi etmede klorheksidin, sukralfat, benzidiamin hidoklorid, kalsiyum fosfat, çinko sülfat glutamin gibi farmakolojik yöntemler kullanılmaktadır. Aynı zamanda farmokolojik yöntemlerin yanında norfarmokolojik yöntemlerde kullanılmaktadır. Nonfarmakolojik yöntemlerden birisi olan bal içerik açısından oldukça zengin ve kaliteli bir bileşimdir. Antiviral, antioksidan, antibakteriyal ve analjezik etkilere sahip olmasıyla mukozitleri önlemede ve tedavi etmede etkilidir.

 

 

KAYNAKLAR

1. Dodd MJ., Dibble SL, Thomas ML. Outpatient chemotherapy: Patinets and family members concerns and copingstrategies. Public Health Nursing. 1992;9(1):37-44
2. Fallovfield L.Helping the relatives of patients with cancer.European Journal of cancer. 1995;31 A(11):1731-1732
3. Grbich C, Parker D, Maddocks I. The emotions and coping strategies of caregiver of family members with a terminal cancer. Journal of Palliative Care. 2001;17(1):30-36
4. Oncotype Dx Meme kanseri Nüks skoru bilgilendirme (Oncotype Dx Breast Score Test) genecor.com/tr/services/oncotypedx/breast Erişim tarihi:06.05.22 16:02
5. Bareh S&D Silva F.(2017). Effect of music therapy on pain and qualy of life among cancer survivors. Nitte University Journal Of Health Sience.7(3):9-25.
6. &Nair (2016). Effect of music therapy on pain and anxiety levels of cancer patients: a pilot study. İndian Journal of palliative care. 22(3):307.
7. Kutlutürkan S.(2011). Kanser ve Ağrı Kontrolü. TAF Prev Med Bull, 10 (6)::751-758
8. Çalışkan Yılmaz M. (2007). Nötropeni. In G. Can (Ed.) Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi (pp 33-42).
9. Crawford, J., Dale, D.C., & Lyman, G.H. (2004). Chemotherapy-induced neutropenia. Cancer, 100(2), 228-237.Cook NR et all. Low dose aspirin in the primary prevention of cancer: The womans health study : a randomized controlled trial JAMA 2005 ;294:47-55.
10. Crowhher M, Mc Court K. Get the edge on deep vein trombozis.Nurs Manag 2004; 35:21 9.
11. Cummings SR et all.Prevention og Breast cancer in post menopausal women: approaches to estimating and reducing risk. J Natl Cancer Inst.2009;101:384-98
12. Dimitrakakis C, Keramopoulos D, et all.Clinical effects of
13. tibolone in postmenapousal women after 5 years of tamoxiefen therapy for breast cancer. Climacteric 2005;8:342-51
14. Laliadelis, P. (2017). A person centred approach to assessing the cardiovascular and lymphatic systems. İn: Lemonr P, Burke KM, Bauldoff G, et all, eds. Medical surgical Nursing: Clinical Reasoning in Patint Care. 6 ed. Canada: Pearson Australia Group, pp. 935- 1146
15. Bossi, P.,Cortinovis, D., Fatigoni, S., Cossu Rocca, M., Fabi, A., Seminira, P., Roila, F.(2017). A randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter study of a ginger extract in the management of chemotherapy-induced nausea and vomiting (CINV) in patients receiving high-dose cisplatin. Ann Oncol, 28(10),2547-2551. doi:10.1093/annonc/mdx315
16. Li, S.,So, T. H., Tang, G., Tan, H.Y.. Wang, N., Ng, B.F.L., Feng, Y.(2020). Chinese Herbel Medicine for Reducing Chemotherapy-Associated Side-Effects in Breast Cancer Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Oncol, 10,599073. doi:10.3389/fronc.2020.599073
17. Lua, P. L., Salihah, N., & Mazlan, N.(2015). Effect of inhaled ginger aromatherapy on chemotherapy-induced nausea and vomiting and health-related quality of life in women with breast cancer. Complement Ther Med 23(3), 396-404. doi: 1.1016/j.ctim.2015.03.009
18. Kayış A. (2022) Güvenli İlaç Yönetimi. Temiz G. (Ed) Onkoloji Hemşireliğinde Semptom Yönetimi. Pp:325-340
19. Tedeschi RG, Calhoun LG. The posttraumatic growth inventory: measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress. 9(3): 455-471, 1996.
20. Bellizzi KM, Blank TO. Predicting posttraumatic growth in breast cancer survivors. Health Psycholgy. 25: 47-56, 2006.
21. Okanlı A, Durmaz H. Investigation of the effect of self-efficacylLevels of caregiver family members of the individuals with schizophrenia on burden of care. Archives of Psychiatric Nursing. 2014.
22. Akyüz H.Ö., (2022) Oral Mukozit Yönetimi. Temiz G. (Ed) Onkoloji Hemşireliğinde Semptom Yönetimi. Pp:60-63.

 

Hazırlayan: Hem. Ayşin Kayış

Acıbadem Atakent Hastanesi

Kemoterapi Sorumlu Hemşiresi